manastir Privina Glava
Manastirski kompleks Privina (Pribina) glava, izgrađen na najzapadnijem delu Fruške gore, u blizini Berkasova, danas čine: crkva, dva krila konaka i ekonomske zgrade. Manastirska crkva, podignuta po uzoru na hram Novog Hopova, posvećena je Saboru sv. Arhanđela (13/26. jul). Prema legendi, Privina glavaje zadužbina nekog Pribe ili Prive, osnovana u XII veku, a obnovili su je 1496. Jovan Branković i njegov brat vladika Maksim. Prve sigurne podatke pružaju turska katastarska dokumenta iz 1566-67, na osnovu kojih se pretpostavlja da je tada u okviru manastira bila drvena crkva. U XVII veku se Privina glava spominje 1627. i 1629, povodom obnove iluminiranog rukopisa iz XIV veka, u savremenoj nauci poznatog kao "Minhenski psaltir". Patrijarh Pajsije, poznati književnik ibibliofil svoga vremena, uzeo je taj psaltir, popravio ga, prepovezao i vratio manastiru sa svojeručnim zapisom. Pominje se taj rukopis i krajem veka, povodom stradanja manastira u Austrijsko-turskom ratu 1688, kada ga je neki austrijski osricir odneo. Prema zabeleškama iz "Minhenskog psaltira", zaključuje se da su monasi Privine glave osnovali manastir Kovilj, u Bačkoj, na svom imanju. Opat Bonini svedoči kako su, pod ratnim naletom, monasi Privine glave napustili svoj manastir i vratili se u njega tek posle Karlovačkog mira (1699). Na osnovu podataka iz izveštaja crkvene vizitacije (1753), pretpostavlja se da su po povratku kaluđeri sazidali malu crkvu od jeftinog materijala. U prvoj polovini XVIII veka činjenice iz manastirske istorije otkriva Salva Durdia - dokument dobijen od austrijskog generala Vapisa, kojim je Privina glava zaštićena od razaranja u ratu protiv Turaka (1737-1739). Posle Druge seobe Srba razvoj manastira je usporen. Gradnja današnje crkve, sa visokim baroknim zvonikom, počela je 1741, api je zbog otežanog prikupljanja novca (prilozima jednog graničarskog oficira i nekolicine trgovaca iz okolnih gradova Šida, Šarengrada, Vukovara i Osijeka) završena tek 1760, kada ju je osvetio mitropolit Pavle Nenadović. Jednokupolna građevina sa trikonhalnom osnovom sastoji se od priprate, naosa i oltara. Izgrađenaje od opeke i obložena tesanim kamenom. Ukras na fasadama nalikuje ukrasu na crkvi sv. Nikole u Novom Hopovu. Ugledanjem na hopovsku crkvu, ostvareno je tradicionalno arhitektonsko rešenje, uz snažan barokni uticaj. Prislonjeni zvonik odudara od hrama masivnošću, preteranim dimenzijama, malterisanim površinama i plastičnom arhitektonskom dekoracijom, štoje znak neke docnije restauracije.
Zografske ikone na starom ikonostasu slikao je Stanoje Popović, a ikone za novi ikonostas Andrej Šaltist 1786. Novčane prilike manastirskog bratstva su se popravile u poslednjoj deceniji XVIII veka, pa je 1791. angažovalo Kuzmana Kolarića radi živogšsanja unutrašnjosti crkve i oslikavanja pevničkih stolova (ovo je slikarstvo obnovljeno 1829). Ikonostas pripada tipu višespratnih baroknih oltarskih pregrada sa rokoko rezbarijom, zasad nepoznatog duboresca. Zidne slike Kuzmana Kolarića pokrivaju oltar, pevnice, kupolu, naos i pripratu. Sve kompozicije rađene su svetlim koloritom. Modelacija pokajne rezbarije ikonostasa spada u najbolja ostvarenja te vrste umetničkog zanata kod nas. Godine 1792. zvonik je pokriven bakarnim pločama, a oko 1829. opravljeni su konaci i crkva.
Manastirske konake čine dva krila, sa južne i delimično sa istočne strane crkve, dok je porta ograđena onižim zidovima. Zgrade se sastoje iz prizemlja i sprata. Prizemne prostorije su na svod i služe kao podrum i ekonomske ostave, a gornje (za stambene potrebe) su sa zasvedenim hodnikom i odeljenjima četvorougaone osnove i ravnih tavanica. Horizontalni profilisani venac omalterisanih fasada obeležava spratnu podelu, a uzani plitki pilastri pored prozora spuštaju se delimično do venca ili se produžuju do samoga sokla. Između njih su polukružni ili izlomljeni frontoni iznad prozora u nejednakom ritmu, čime je na zanimljiv način razbijena monotonija zida.
Monasi Privine glave proterani su iz manastira 1941. Manastir je opljačkan i veći broj umetnina iz riznice i biblioteke odnet je u Muzej za umjetnost i obrt u Zagrebu, ali je posle rata vraćen Patrijaršiji u Beogradu. Danas se deo tih predmeta nalazi u manastiru, a deo u Muzeju Srpske pravoslavne crkve u Beogradu. Crkva i konaci nisu razarani.
Posle rata je brigu o manastiru preuzeo Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture u Novom Sadu. Popravka crkve trajala je od 1954. do 1956. Posle duže pauze, Zavod je 1987, nakon istraživačkih radova, nastavio obnovu manastirskog kompleksa. Konzervacija i restauracija ikonostasa i pevnica nastavljene su 1994. na bočnim dverima i duboreznim okvirima sa pevnica. Posle preventivnog fiksiranja bojenog sloja i pozlate, ojačan je nosač i popravljena konstrukcija. Nedostajući duborez zamenjen je novorezanim delovima (40 odsto na dverima i oko pet odsto na okvirima pevnica).
Sa ikona bočnih dveri uklonjeni su potamneli lakovi i prljavština. Izgrađeno je, takođe, novo krilo konaka.